2018ൽ ആണവ കരാറിൽനിന്ന് അമേരിക്ക പിന്മാറിയ ശേഷം ഇതാദ്യമായാണ് ഇറാനും അമേരിക്കയും തമ്മിലുള്ള നയതന്ത്ര ചർച്ചകൾ അരങ്ങേറിയത്. ഇറാന്റെ ആണവ പദ്ധതിയെയും അമേരിക്കയുടെ ഉപരോധങ്ങൾ ലഘൂകരിക്കാനുള്ള സാധ്യതയെയും കുറിച്ചായിരുന്നു ചർച്ചകൾ. ഒമാനി തലസ്ഥാനമായ മസ്‌കറ്റിൽ രണ്ടര മണിക്കൂർ നീണ്ട ചർച്ചകൾക്ക് ഇറാൻ വിദേശകാര്യ മന്ത്രി സെയ്ദ് അബ്ബാസ് അരഘ്ചിയും മിഡിൽ ഈസ്റ്റിലേക്കുള്ള അമേരിക്കയുടെ പ്രത്യേക ദൂതൻ സ്റ്റീവ് വിറ്റ്കോഫും ആണ് നേതൃത്വം നൽകിയത്. രണ്ട് പ്രതിനിധികളെയും വെവ്വേറെ മുറികളിലാക്കി ഷട്ടിൽ നയതന്ത്രത്തിലൂടെ നടന്ന ചർച്ചയിൽ ഒമാൻ വിദേശകാര്യ മന്ത്രി ബദർ ബിൻ ഹമദ് അൽ-ബുസൈദി ആണ് ഇടനിലക്കാരനായി പ്രവർത്തിച്ചത്.
ഏപ്രിൽ 19 ന് നടക്കുന്ന അടുത്ത ഘട്ട ചർച്ചകളിൽ ഇരുപക്ഷവും ശുഭാപ്തിവിശ്വാസം പ്രകടിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ടെങ്കിലും കാര്യമായ വെല്ലുവിളികൾ അവശേഷിക്കുന്നുണ്ടെന്ന് ആണ് വിശകലന വിദഗ്ധർ അഭിപ്രായപ്പെടുന്നത്. അതേസമയം പ്രസിഡന്റ് ട്രംപ് ചർച്ചകൾക്ക് രണ്ട് മാസത്തെ സമയപരിധി നൽകിയതായും ചർച്ചകൾ പരാജയപ്പെട്ടാൽ സൈനിക നടപടി ഉണ്ടാകുമെന്ന് മുന്നറിയിപ്പ് നൽകിയതായും റിപ്പോർട്ടുണ്ട്. ഇറാൻ, പ്രായോഗികവും എന്നാൽ ഉറച്ചതുമായ ഒരു കൂട്ടം ആവശ്യങ്ങളുമായാണ് ചർച്ചകളെ സമീപിക്കുന്നത്. ഏതെങ്കിലും കരാറിലെത്തുന്നതിന് മുമ്പ് പാലിക്കേണ്ട വ്യക്തമായ വ്യവസ്ഥകൾ ഉദ്യോഗസ്ഥർ വിശദീകരിച്ചിട്ടുമുണ്ട്. പ്രധാന ഉപരോധങ്ങൾ പിൻവലിക്കൽ – പ്രത്യേകിച്ച് ഊർജ്ജ, ബാങ്കിംഗ് മേഖലകളെ ബാധിക്കുന്നവ – വിദേശ ബാങ്കുകളിൽ (പ്രത്യേകിച്ച് യൂറോപ്പിലും കിഴക്കൻ ഏഷ്യയിലും) കൈവശം വച്ചിരിക്കുന്ന ഇറാനിയൻ ആസ്തികൾ മരവിപ്പിക്കൽ, ഭാവിയിലെ അമേരിക്ക അല്ലെങ്കിൽ ഇസ്രായേലി സൈനിക ആക്രമണങ്ങൾക്കെതിരെ ഉറച്ച ഗ്യാരണ്ടി ഉറപ്പാക്കുക എന്നിവയാണ് അവയിൽ പ്രധാനം.
Also Read: ഇന്ത്യ-മിഡിൽ-ഈസ്റ്റ്-യൂറോപ്പ് സാമ്പത്തിക ഇടനാഴി; സഹകരണം വികസിപ്പിക്കാൻ ഇന്ത്യയും ഇറ്റലിയും
ഈ ആവശ്യങ്ങൾ ആഴത്തിൽ വേരൂന്നിയ അമേരിക്കയോടുള്ള ഇറാന്റെ അവിശ്വാസത്തെ പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്നവയാണ്. ഇറാന്റെ വീക്ഷണകോണിൽ നിന്ന്, 2015 ലെ ആണവ കരാർ ഇറാൻ പാലിച്ചിട്ടും യുകെ, ജർമ്മനി, ഫ്രാൻസ് തുടങ്ങിയ യുഎസ് സഖ്യകക്ഷികൾ അത് അംഗീകരിച്ചിട്ടും, കരാറിൽ നിന്നുള്ള അമേരിക്കയുടെ പിന്മാറ്റം അമേരിക്കയുടെ പ്രതിബദ്ധതകൾ വിശ്വസിക്കാൻ കഴിയില്ല എന്നതിന്റെ തെളിവാണ്. ഇറാന്റെ നിബന്ധനകൾ പാലിക്കാൻ അമേരിക്ക തയ്യാറാണോ എന്ന് ഇപ്പോഴും വ്യക്തമല്ല. കരാറുകളിൽ ഏർപ്പെടാനും നീണ്ടുനിൽക്കുന്ന യുദ്ധങ്ങൾ ഒഴിവാക്കാനും കഴിയുന്ന ഒരു നേതാവായി ട്രംപ് വളരെക്കാലമായി സ്വയം ചിത്രീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്. എന്നാൽ ഇറാനുമായുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ മുൻകാല പ്രവർത്തനങ്ങൾ മറിച്ചാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. കരാറുകളിൽ നിന്ന് അമേരിക്ക ആവർത്തിച്ച് പിന്മാറുന്നത് പതിവാണ്, ഇത് തന്നെയാണ് അമേരിക്കയിൽ നിന്നുള്ള വാക്കാലുള്ളതോ ഒപ്പിട്ടതോ ആയ പ്രതിബദ്ധതകൾ തന്ത്രപരമായി വിശ്വസനീയമല്ലെന്ന ഇറാനിയൻ വീക്ഷണത്തെ ശക്തിപ്പെടുത്തുന്ന ഘടകവും.
ചർച്ചകൾ പരാജയപ്പെട്ടാൽ ട്രംപ് നയതന്ത്രം ഉപയോഗിച്ച് സൈനിക ഏറ്റുമുട്ടലിന് വേദിയൊരുക്കുമെന്ന അനുമാനം പൂർണ്ണമായും തള്ളിക്കളയാനാവില്ല. 2015 ലെ കരാറിൽ നിന്ന് പുറത്തുകടക്കുക, ജനറൽ ഖാസിം സുലൈമാനിയെ വധിക്കാൻ ഉത്തരവിടുക, ഉപരോധങ്ങൾ വിപുലീകരിക്കുക, മേഖലയിലെ അമേരിക്കൻ സൈനിക സ്ഥാനങ്ങൾ ശക്തിപ്പെടുത്തുക തുടങ്ങിയ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭരണകൂടത്തിന്റെ മുൻകാല നടപടികൾ സംഭാഷണത്തിനുള്ള സാധ്യതകളെ നിരന്തരം വെട്ടിക്കുറച്ചിട്ടുണ്ട്. അതിനാൽ നയതന്ത്രം പരാജയപ്പെട്ടാൽ ഭാവിയിലെ സൈനിക നടപടികളെ ന്യായീകരിക്കാനും ഈ ചർച്ചകൾ അമേരിക്ക ഉപയോഗപെടുത്തിയേക്കാം. ഇറാന്റെ ആണവ അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങൾ ലക്ഷ്യമിടുന്ന അമേരിക്കയ്ക്കും ഇസ്രയേലിനും അത് അത്ര എളുപ്പമുള്ള കാര്യമല്ല. ഇറാന്റെ വ്യോമ പ്രതിരോധ സംവിധാനങ്ങൾക്ക് നേരെ അമേരിക്ക B-2 സ്റ്റെൽത്ത് ബോംബറുകളോ GBU-57 ബങ്കർ തകർക്കുന്ന ബോംബുകളോ വിന്യസിക്കുകയാണെങ്കിൽ ഇറാന്റെ രഹസ്യ അറയ്ക്കുള്ളിലെ ആയുധങ്ങൾ ഇറാനും പുറത്തെടുക്കും.
Also Read: അമേരിക്കൻ അഭിമാനം ‘ഡിം’ യുക്രൈയിൻ ആകാശത്ത് Fl6-നെ വീഴ്ത്തി റഷ്യ, ഞെട്ടിയവരിൽ ഇസ്രയേലും !
ഇസ്രയേലുമായുള്ള ഏതൊരു പ്രത്യാക്രമണത്തിലും ഇറാൻ പ്രധാനമായും സ്വന്തം വിഭവങ്ങളെ ആശ്രയിക്കും. മുമ്പത്തേക്കാൾ കൂടുതൽ, ബാലിസ്റ്റിക് മിസൈലുകൾ, ആക്രമണ ഡ്രോണുകൾ, സൈബർ കഴിവുകൾ, പ്രാദേശിക പ്രോക്സി പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിങ്ങനെ വൈവിധ്യമാർന്ന ഉപകരണങ്ങൾ അവർ ഇപ്പോഴും ഉപയോഗിക്കുന്നുണ്ട്. ഇസ്രായേലിനെതിരെ മിസൈൽ, ഡ്രോൺ ആക്രമണങ്ങൾ നടത്തുക എന്നതാണ് പ്രതികാര നടപടികളിൽ ഒന്ന്. 2024 ൽ ഇറാൻ അഭൂതപൂർവമായ ആക്രമണങ്ങൾ നടത്തുകയുണ്ടായി. അവർ ഏകദേശം 200 മിസൈലുകൾ വിക്ഷേപിക്കുകയും, അവയിൽ ചിലത് ഇസ്രയേലി വ്യോമ പ്രതിരോധത്തെയും മറികടന്ന് നെവാറ്റിം വ്യോമതാവളത്തിൽ പതിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു. ശക്തമായി പ്രതികരിക്കാനുള്ള ഇറാന്റെ ഉദ്ദേശ്യത്തെയും ശേഷിയെയും ഈ നടപടികൾ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും നൂതനമായ വ്യോമ പ്രതിരോധ സംവിധാനങ്ങളിലൊന്ന് ഇസ്രയേൽ നിലനിർത്തുന്നുണ്ടെങ്കിലും, അത്തരം ആക്രമണങ്ങൾ ഇപ്പോഴും ഗുരുതരമായ രാഷ്ട്രീയവും തന്ത്രപരവുമായ പ്രത്യാഘാതങ്ങൾക്ക് കാരണമാകും. മേഖലയിലെ അമേരിക്കൻ താവളങ്ങളും സാധ്യതയുള്ള ലക്ഷ്യങ്ങളാണ്.
ഇറാഖ്, ഖത്തർ, കുവൈറ്റ്, ജോർദാൻ, ബഹ്‌റൈൻ, സൗദി അറേബ്യ എന്നിവയുൾപ്പെടെ മിഡിൽ ഈസ്റ്റിലുടനീളം അമേരിക്ക വിശാലമായ സൈനിക സാന്നിധ്യം നിലനിർത്തുന്നുണ്ട്. 2024 അവസാനത്തോടെ ഏകദേശം 40,000 സൈനികർ പ്രദേശത്ത് നിലയുറപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇറാൻ പിന്തുണയുള്ള ഗ്രൂപ്പുകൾ ഈ കേന്ദ്രങ്ങൾ ഇതിനകം തന്നെ ആക്രമിച്ചു കഴിഞ്ഞു. ജനുവരിയിൽ, ഇറാഖി പ്രദേശത്ത് നിന്ന് വിക്ഷേപിച്ച ഒരു ഡ്രോൺ ജോർദാനിലെ അമേരിക്കൻ പ്രതിരോധം ലംഘിച്ച് മൂന്ന് സൈനികരെ കൊലപ്പെടുത്തിയിരുന്നു. 2020 ൽ സുലൈമാനിയുടെ കൊലപാതകത്തിന് ഇറാൻ തിരിച്ചടിയായി ഇറാഖിലെ രണ്ട് അമേരിക്കൻ താവളങ്ങളിൽ നേരിട്ടുള്ള മിസൈൽ ആക്രമണം നടത്തി, ഇത് സുരക്ഷാ ഉദ്യോഗസ്ഥർക്കിടയിൽ അസ്വസ്ഥതകൾക്ക് കാരണമായിരുന്നു. ഇസ്രായേലി ലക്ഷ്യങ്ങളുമായി താരതമ്യപ്പെടുത്തുമ്പോൾ, അമേരിക്കയുടെ താവളങ്ങൾ പൊതുവെ ഇറാനുമായും അതിന്റെ പ്രാദേശിക പ്രോക്സികളുമായും അടുത്താണ് , കൂടാതെ അത്ര മികച്ച സംരക്ഷണം ഇല്ലാത്തവയുമാണ്. ഇവയെ ഏറ്റവും എളുപ്പത്തിൽ ആക്രമിക്കാൻ ഉതകുന്ന ലക്ഷ്യങ്ങളാക്കി മാറ്റുന്നു. ഇറാൻ പ്രാദേശിക പങ്കാളികളിലൂടെ സമ്മർദ്ദം ചെലുത്താനും ശ്രമിച്ചേക്കാം.
Also Read: അമേരിക്കയ്ക്കും അടിപതറും, അടിക്ക് തിരിച്ചടി നൽകുന്ന നയതന്ത്രജ്ഞൻ മാത്രമല്ല ‘അബ്ബാസ് അരാഗ്ചി’..
അമേരിക്കയുടെ പ്രധാന ലോജിസ്റ്റിക്, സൈനിക സഖ്യകക്ഷികളായ സൗദി അറേബ്യ, യുഎഇ, ഖത്തർ, ബഹ്‌റൈൻ, കുവൈറ്റ് തുടങ്ങിയ ഗൾഫ് രാജ്യങ്ങൾ പ്രതിസന്ധിയിലായേക്കാം. അമേരിക്കൻ സേനയെ അവരുടെ പ്രദേശമോ വ്യോമാതിർത്തിയോ ഉപയോഗിക്കാൻ അനുവദിക്കുന്നത് യുദ്ധ നടപടിയായി കാണുമെന്ന് ഇറാൻ ഇതിനകം തന്നെ ഈ സർക്കാരുകൾക്ക് മുന്നറിയിപ്പ് നൽകിയിട്ടുണ്ട്. 2023 ന്റെ തുടക്കത്തിൽ റിയാദുമായി നടത്തിയ നയതന്ത്ര ഉടമ്പടിയുടെ വെളിച്ചത്തിൽ, ഇറാൻ ഈ രാജ്യങ്ങളെ നേരിട്ട് ആക്രമിക്കുന്നത് ഉയർന്ന അപകടസാധ്യതകൾ വഹിക്കും. ഇറാൻ ഈ പാത പിന്തുടരുകയാണെങ്കിൽ, അറബ് അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങളേക്കാൾ അമേരിക്കൻ ആസ്തികളിൽ പ്രതികാരം കേന്ദ്രീകരിക്കാൻ സാധ്യത കൂടുതലാണ്. ഇറാന്റെ പ്രതിരോധ തന്ത്രത്തിലെ മറ്റൊരു ഘടകം ഹോർമുസ് കടലിടുക്ക് അടച്ചുപൂട്ടാനുള്ള ഭീഷണിയാണ്. ആഗോള എണ്ണ, എൽ‌എൻ‌ജി കയറ്റുമതിയുടെ നിർണായകമായ ഒരു പോയിന്റ് ആണ് ഹോർമുസ് കടലിടുക്ക് . ലോകത്തിലെ എണ്ണ കയറ്റുമതിയുടെ ഏകദേശം 20 ശതമാനവും ദ്രവീകൃത പ്രകൃതിവാതകത്തിന്റെ 30 ശതമാനത്തിലധികവും ഈ ഇടുങ്ങിയ ഇടനാഴിയിലൂടെയാണ് കടന്നുപോകുന്നത്. ഏതൊരു ഉപരോധവും ഊർജ്ജ വില കുതിച്ചുയരുന്നതിനും ആഗോള വിപണികളെ പ്രക്ഷുബ്ധമാക്കുന്നതിനും കാരണമാകും.
